Ксёндз Вячаслаў Барок: Трагедыя — не само беззаконне, але нежаданне яго прызнаць

Казанне на імшы 1 сакавіка 2021 г.

Чалавеку важна знайсці сваё месца ў свеце. Кожны з нас вольны выбіраць, якую пазіцыю мае заняць: ўзгодненую Божым законам або і не. Найлепшая пазіцыя хрысціяніна ў зносінах з Богам акрэсліваецца Божым Законам. Закон Божы для хрысціяніна – гэта аснова. “Закон твой – праўда” (Пс  118 , 142)‐кажа псальміст, прыраўніваючы закон да незменых каштоўнасцяў, што па ўзроўню аўтарытэту параўнальна з Божым.

Адпаведна адкідванне і грэбаванне законам- гэта адкідванне самога Бога. Прарок Даніэль (v ст) беззаконне лічыць вялікім грахом. Нявернасць Ізраіля у захоўванні закона прывела да трагедыі – няволі Вавілонскай. Абапіраючыся на словах Бібліі (Дан 9, 4b–10), ў якіх прарок ад імя народа прызнаецца ў грахах і беззаконні і бачыць у гэтым прычыну актуальнай няволі, можна рабіць выснову: грэх і беззаконне гэта заўсёды трагедыя.

Аднак, вяршыняй трагедыі ёсць не сам учынены грэх, але нежаданне прызнаць свой грэх і беззаконне або прадуманае рашэнне адкінуць закон. І тады вектар паводзінаў ачольвае прынцып: “часам не да законаў». Як чалавек зграшыць, заўсёды ёсць магчымасць пакаяцца і вызваліцца з няволі граху і беззаконня, так як і вызваліўся народ ізраільскі з Вавілонскай няволі. Калі ж чалавек не прызнае памылкі, то і не вызваліцца ніколі з наступстваў беззаконня.

Гісторыя Касцёла першых стагоддзяў хрысціянства мае красамоўныя прыклады педагагічнай скіраванасці для сучаснікаў прызнання ў грахах. Вызнаўцы і паўшыя ў Карфагене.  У ІІІ ст за часы біскупа‐мучаніка,святога Кіпрыяна, пад-час пераследу, былі хрысціяне – вызнаўцы і хрысціяне – паўшыя. Вызнаўцы за праведнасць сядзелі ў турмах і гінулі ад рук улады Рымскай імперыі. Паўшыя – праяўлялі малавернасць, пакідалі супольнасць Касцёла. Існавала праблема, на якіх умовах паўшыя могуць вярнуцца да супольнасці вызнаўцаў.

Касцёл выпрацаваў падыход: паўшыя могуць быць прынятыя да супольнасці, але пры ўмове пакаяння адпаведнага памерам граху! Недастатковае пакаянне нішчыць супольнасць хрысціянскую. Гэта як мага лепш пасуе евангельскаму духу. Апостал Павел, які нават быў ганіцелем хрысціянаў, праз дастойнае пакаянне мог стаць вялікім Апосталам. Але ж, будучы святым, ён ніколі не хаваў свайго мінулага нікчэмнага жыцця і казаў, што Хрыстос “пасля ўсіх явіўся і мне, як нейкаму неданоску. Бо я найменшы з Апосталаў, і не варты называцца Апосталам, бо я гнаў Царкву Божую.” (1Кар 15,8-9)

Ведаеце, кволасьць нашай супольнасці Касцёла сёння ў Беларусі таксама заўважна ў тым, што шмат было паўшых у веры ў ХХ ст, але пры гэтым недастаткова было ўчынена пакаяння. Неяк супольнасці хрысціянскія прапусцілі той момант, калі на хуткай хвалі пераменаў ў 90-ые, былыя камуністы і камсамольцы ў адзін момант прашлі трансфармацыю з першых сакратароў мясцовых арганізацый у актывістаў царкоўных абшчынаў, займаючы першыя месцы ў храмах.

Я безумоўна, не супраць таго, што Бог можа мяняць жыццё чалавека. Але пытанне цалкам умеснае, ці тыя рукамі каго рабілася зло і пераслед хрысціянаў, зрабілі дастатковае пакаянне?  Ці ў гэтай метаноі быў момант на пакаянне і выпраўленне здзейсненага імі зла?

Даходзіла да сітуацый камічна-трагічных. Памятаю, недзе ў 1999г,  будучы маладым дыяканам, рыхтуючыся да святарства,я меў душпастырскую практыку ў аднаго старэйшага, так бы мовіць, заслужанага святара. Ён шмат працаваў, любіў паўсюдна рабіць прыгажосць. І аднойчы, прывёз мяне да пэўнага адміністрацыйнага дзяржаўнага будынку і сказаў, што будзем садзіць тут кветкі. Я быў здзіўлены такому рашэнню. Таму што кветкі прапанавалася мне садзіць каля помніка Леніна. Я,безумоўна, адмовіўся. Катэгарычна сказаўшы, найперш зносім гэтага балвана, бо рукі гэтага чалавека ў крыві ад забойства святароў і вернікаў, а потым садзім кветкі. Я сказаў, што садзіць кветкі перад помнікам кату, супярэчыць маім рэлігійным прынцыпам. Так я там і не садзіў кветкі.

І вось пытанне, ці можна лічыць нармальным сітуацыю, калі святар  перад помнікам адкрытыга і яўнага ганіцеля хрысціянаў не бачыць праблему садзіць кветкі. Не ведаю, хто што думае. Але вось дзякуючы такім недарэчным сітуацыям, сёння мы, мінулую трагедыю нашага народа,называем бескрыўдным словам “гісторыяй”. Тым самым, маўляў, таго ўжо не пераіначыш і чапаць не варта. Не чапааем мінулай трагедыі- вось таму і сёння на лячэнне дзетак збіраем праз дабрачынныя фонды, а на рамонт помнікаў катам выдаткоўваем каласальныя грошы з бюджэтаў.

Які выхад ? Грамадству трэба разабрацца з беззаконнем мінулым, каб не адбыаалася беззаконняў сучасных. Кожнаму хто зграшыў, трэба прызнаць свой грэх! Вызнаць яго публічна. Публічна грашыў-публічна кайся! Быў камсамольцам, камуністам і тваімі рукамі сатана рабіў зло пераследаваў хрысціянаў- прызнавайся публічна ў гэтым у сваёй сям’і,перад дзяцьмі,ўнукамі; прызнавайся ў супольнасці хрысціянскай, не кажы, што час быў такі, кажы, што сам быў слабы і нікчэмны.

Нельга маўчаць пра свой грэх! Разбярэмся з мінулым-перастанем  здзейсняць злачынства беззаконня, насілля і фальсіфікацый сёння. Прызнаемся да беззаконня — Бог дазволіць вызваліцца з няволі беспрасветнасці і безвыходнасці. Пазіцыя чалавека, які прызнаецца ў беззаконні, заўсёды больш выйграшная да пазіцыі, пры якой чалавек апраўдаецца беззаконне апраўдаць. Гэта немагчыма.