Пра апантанага ў Гадарынскай краіне. Казань архіепіскапа Арцемія (Кішчанкі)

Евангельскі аповед аб ацаленні Гадарынскага апантанага – адна з самых, напэўна, глыбокіх гісторый, якія апавядаюцца ў Евангеллі. Перад намі прытча і разам з тым перад намі вельмі выразны, патрасальны сваімі гістарычнымі дэталямі аповед, які ў той самы час набывае глыбокі, на ўсе часы немінучы сімвалічны сэнс.

Мірна жылі гадарынцы ў маёмасцях сваіх. Стаўшы плоццю, яны сталі глухімі да чужых пакут, да пакут няшчасных. Лёгка пераадольваючы страх перад апантанымі, што палохаюць усю ваколіцу, яны раптам спалохаліся Хрыста! – Які нясе людзям свет і любоў. Цэлы горад, выйшаўшы насустрач, умольвае Яго сысці ад меж іх. Бо толькі для таго і выйшлі ўсім светам, каб прагнаць! “Сыдзі, сыдзі ад нас, сыдзі з нашых меж!” – казаў народ, які аддаў перавагу таму, што яму было дорага: неўсхваляванасць жыцця. І праз усю гісторыю гучыць гэты крык: сыдзі! Ты стаіш на нашым шляху да дабрабыту, да бесклапотнасці, да стабільнасці, да забыцця… Гэта кажа праз усю гісторыю чалавечы род.

У абліччы гадарынцаў лёгка можа ўбачыць сябе кожны чалавек, які акапаўся ў сваім матэрыяльным дабрабыце, як у мэце свайго жыцця. У абліччы гадарынцаў можа бачыць сябе і грамадства і цэлы народ, які апусціўся ў духоўнае мяшчанства, выдаліўшы са свайго мыслення Бога і імкненне да Яго. Вакол іх склаўся звыклы для іх парадак жыцця. Парадак справовы, але духоўна пустой. Яны да гэтага парадку звыклі, і няма ў іх ні думкі, ні патрэбы, каб у гэтым парадку что-небудзь змяніць. Стаўшы плоццю, яны баяцца ўсякай перамены ў іх знешняй абстаноўцы. Таму і гоняць яны ад сябе думку пра Бога, пра Хрыста як Адкупіцеля. Гоняць ад сябе думку пра сваю адказнасць за жыццё.

Кожны чалавек, тым больш хрысціянін, нясе адказнасць за пануючае ў свеце зло, за поспех у гэтым свеце духа цемры. Кожны чалавек, і асабліва хрысціянін, павінен усведамляць, што ён нясе адказнасць не толькі за ім асабіста здзейсненае зло, за асабістыя правіны супраць Бога і бліжняга, але і за пануючае ў свеце зло, якому ён не процідзейнічае. Не кажучы ўжо пра грамадства ў цэлым, у якім як панавалі раней, так і цяпер пануюць варожасць, падазронасць і непрымірымасць, у самой Царкве Хрыстовай мы назіраем асабістую варожасць, раз’яднанасць, раздзяленні, а часам і ўсякага роду нецярпімасць, узмоцненую прымхлівасцю, палітычнымі схільнасцямі, ганарлівасцю і духам непрабачэння.

Досвед тысячагоддзяў даказаў немагчымасць збаўлення свету шляхам механічнага яго пераўтварэння. Знешняму механічнаму пераўтварэнню свету, у якім знікае чалавечая асоба, у якім чалавек пераўтвараецца ў вінцік машыны або ў нумар у статку сытых жывёлаў, Творца і Прамысліцель свету супрацьпастаўляе – у абліччы Іісуса Хрыста – збаўленне свету Ісцінай – што сапраўднае збаўленне свету магчыма толькі праз прасвятленне душ, іх уваходжанне ў Царства Божае. А Царства Божае – унутры вас, – кажа Гасподзь.

Мы жывем у эпоху сусветнай барацьбы цемры са святлом. І кожны з нас, усведамляе ён гэта ці не ўсведамляе, хоча таго ці не хоча, ёсць саўдзельнікам гэтай барацьбы. Гэта дзвюхтысячагадовай даўнасці аповед, для нашай краіны гучыць больш, чым актуальна. У дваццатым стагоддзі мы самі перажылі гэта ўсяленне ў душу нашага народа легіёна бясоў. І тая дэмаграфічная, геапалітычная катастрофа, якая была перажыта краінай – гэта паўтарэнне гісторыі ў Гадарынскай краіне. Якія ўрокі мы атрымаем з нашай гісторыі, гэта пытанне часу. Але зараз нельга не задумацца перш за ўсё над тым, як заканчваецца Евангелле.

А заканчваецца яно вельмі выразна. Адзіным з усіх жыхароў Гадарынскай краіны, які праяўляе гатоўнасць стаць вучнем Хрыстовым, аказваецца ацалёны апантаны. Гадарынскі беснаваты, які стаў у сваім ацаленні не проста здаровым чалавекам, а хрысціянінам, вяртаецца ў тую краіну, якая адрынула Настаўніка, яго Збавіцеля, каб прапаведаваць слова Яго сваім заблукалым супляменнікам. Цуд сённяшняга Евангелля – тое, што Гасподзь можа здзейсніць з кожным чалавекам і з усім чалавецтвам – раскрываецца цалкам у таямніцы Крыжа Хрыстовага і Яго Уваскрасення.

Кожны з нас заклікаецца выканаць волю Божую аб сабе і быць удзельнікам волі Божай, якая хоча, каб усе людзі ўратаваліся. У барацьбе за аздараўленне ці ўратаванне свету нельга недаацэньваць асабістага над сабой подзвігу. У гэтай барацьбе супраць бясоў, якія ваююць супраць нас, ёсць адзіная моц – Гасподзь. Вось дзе надзея наша, вось дзе супрацьяддзе ад таго яду, які ўспрымаем мы з наваколля. Калі мы будзем імкнуцца да загартаванасці душы, чысціні і святасці, жывучы ў любові да Бога і людзей, тады не будзем мы цацкай для бясоў. Малітва, як нішто іншае, абараняе нас ад бясоў. Не толькі за сябе – маліцеся за бліжніх вашых, за ўсіх тых хрысціянаў, якія імкнуцца ісці па шляху Хрыстову.

Будзем пільна ставіцца да ўсяго, што адбываецца ў нашай краіне. Не будзем баяцца гэтай барацьбы. Не будзем баяцца таму, што гэту барацьбу да нас з вамі ажыццяўлялі тысячы, дзясяткі, сотні тысяч такіх самых людзей, як і мы, і гэтыя людзі сёння ў абліччы святых стаяць перад прастолам Божым. Яны сваім жыццём даказалі, што дыявала можна перамагчы з дапамогай Божай. Памятаючы пра гэта, будзем пастаянна прасіць Госпада, каб Ён дапамагаў нам у нашай нялёгкай барацьбе з дыявалам. Невыпадкова, таму нават у малітве, якую мы называем “Малітвай Гасподняй” і якая чытаецца намі некалькі раз на працягу дня, мы, звяртаючыся да нашага Нябеснага Айцы, просім, каб Ён не ўвёў нас у спакусу і збавіў нас ад злога. Дык аддадзім нашы з вамі сэрцы нашаму Госпаду! Будзем, паводле запавету апостала Паўла, бадзёрымі, цвярозымі і маліцца Богу аб тым, каб Гасподзь не ўвёў нас у спакусу і збавіў нас ад злога. Амінь.